Hoe meet je de waarde van een mens?

Er wordt vaak beweerd, door onverlichte geesten, dat wetenschap en rationaliteit moeten zwijgen over de zaken van het hart. Wetenschap, althans dat zeggen ze, is geweldig als het gaat om elementaire deeltjes, vliegtuigen die in de lucht blijven hangen ook als wij niet begrijpen hoe en kanonskogels die ballistische banen volgen. Het is niet geschikt, nog steeds volgens deze onverlichte geesten en in ruimhartig meer bloemrijk proza en met veel meer dure woorden dan die ik tot mijn beschikking heb, voor alles wat er daadwerkelijk toe doet zoals de ziel, moraal en ethiek en natuurlijk geluk. Religie en filosofie zijn dan veel betere kandidaten om daarover uitspraken te doen. Dit toont voornamelijk aan wat zij ervan weten.


Ze hebben ongelijk ook. Er is geen onderdeel van de menselijke ervaring dat wetenschap en ratio niet op de een of andere manier bereiken. De antwoorden zijn vaak niet wat mensen verwachten maar dat komt vooral omdat we de verkeerde vragen stellen. Kijk in onze vragenafdeling voor prachtige voorbeelden hiervan.

Hoe meet je de waarde van een mens? Wie zijn beter, vrouwen of mannen? Wie is er beter? Jij of ik? Persoon A of Persoon B? Kunnen we dit eigenlijk wel meten en een rationeel antwoord geven? Een rationeel antwoord moet altijd recht doen aan de werkelijkheid en zo compleet mogelijk zijn. Als het antwoord niet rationeel hoeft te zijn pak er dan maar één. Het doet er niet toe welke. Het maakt toch niet meer uit wat je zegt.

Laten we eerst iets doen wat makkelijker is. Een deelvraag beantwoorden is vaak een verrassend succesvolle tactiek bij het omgaan met moeilijke vragen. We kunnen bijvoorbeeld van iedereen de lengte meten en dan de uitkomsten vergelijken. Dat is nog complexer dan je misschien denkt omdat mensen 's ochtends iets langer zijn dan 's avonds zodat hun 'ware lengte' een listig begrip is. Nou ja, dan meten we iedereen direct na het opstaan en behandelen we in elk geval iedereen gelijk. Nu hebben een een een-dimensionaal beeld van die mensen; we hebben hen gemeten langs één as.

We kunnen natuurlijk meer doen en ook hun gewicht meten en ze meten langs twee assen. Haarkleur, hoe hard ze kunnen rennen, hoeveel pannenkoeken ze op kunnen achter elkaar... geweldig, we hebben al vijf assen! Natuurlijk zijn er dingen die helemaal niet simpel kunnen meten. Intelligentie, bijvoorbeeld, is een nogal slecht beschreven concept. Psychologen maken onderscheid tussen een heel stel deel-intelligenties. Nou... we zouden die los van elkaar kunnen meten. Ga zo maar door.

Hebben we nu de mens compleet doorgemeten? Nee. We hebben een mens niet compleet opgemeten voor we alle assen gemeten hebben. Alle assen. Zonder er één over te slaan.

Als we nu een gegarandeerd complete lijst hadden van manieren om een mens te meten en we hadden ook nog de set relatieve gewichten zodat we wisten welk belang we moesten geven aan elk meetpunt.. dan, ja dan zouden we een mens compleet gemeten hebben. Het is natuurlijk zonneklaar dat we die lijst niet hebben en we zouden niet eens weten hoe we moesten beginnen met die lijst relatieve gewichten.

Even een zijstapje. Het staat iedereen natuurlijk vrij om te zeggen dat een bepaalde set metingen alles is wat er toe doet en dan te vinden dan dit of dat belangrijk is. Dan vind je dat. Mooi. Je hebt nu geen meting maar een mening. Die mening is exact evenveel waard als de meningen van anderen, namelijk geen steek. Alleen een algemeen geldig antwoord heeft waarde.

Rationeel gezien kunnen we dus over elke individuele persoon het volgende zeggen:

- Je bent niet beter dan een ander, je bent niet slechter.
- Je bent zeker niet hetzelfde.
- Je bent op unieke wijze verschillend.

Laat niemand maar dan ook niemand je vertellen dat je minder bent dan een ander, of meer, dan enig ander mens. Dit betekent dus ook dat dit genoeg is, zoals je nu zelf bent. Natuurlijk zijn er vaardigheden die je kunt leren of verbeteren, natuurlijk zijn er manieren om te groeien.. maar dat zal nooit je waarde als mens veranderen.

Wie is er beter in iets? Dat kunnen we best bepalen. We meten dan één as, één aspect van mensen. Wie is beter is een nutteloze vraag.

Geen opmerkingen:

Een reactie posten