Als ik met mensen over meditatie praat dan schieten veel van hen meteen in een kramp. Nee, dat is niks voor mij! Vaak met bijbehorend vertrokken, fronsend gezicht. En waarom denken ze dat? Waarom die bijna lichamelijke afkeer? Zoals bij veel problemen die ideologisch of filosofisch lijken is hier sprake van een kennisprobleem. Veel mensen weten niet wat meditatie is en wat het betekent.
Dit probleem is groter dan ik dacht. Zelfs mensen die al jaren mindfulness beoefenen en zelfs mensen die al jaren mediteren begrijpen soms niet waar het nou echt over gaat. Dit levert nare problemen en frustratie op. Op z'n best komt een mens gewoon niet verder. Dat is jammer, vooral aangezien het veel beter en zeker makkelijker kan.
Hieronder heb ik een lijstje gemaakt met een aantal punten om in de gaten te houden. Lees ze aandachtig door, vooral als het nieuw voor je is. Meditatie is niet ingewikkeld maar kan wel heel raar overkomen. Heb je vragen of opmerkingen? Zet ze hieronder; ik zou er blij mee zijn.
-=-=-
Meditatie is voor losers.
Dit klopt. Er zijn wel degelijk vaardigheden die je opdoet maar die mogen niet het doel zijn. In plaats daarvan laten we vooral dingen gaan... angst, zelfverwijt, twijfel, stress, spanning, boosheid, frustratie... Al deze zaken zien we voor wat ze zijn: voorbijgaand. Op de lange of zelfs korte duur raken we ze kwijt. Dit doen we vooral niet door emoties en gedachten plat te slaan in een soort fanatieke wil om nou eindelijk %#$%##%!! een keer kalm te zijn. Dit doen we door alles dat opkomt in onze geest domweg te observeren en te erkennen voor wat het is.
Er wordt een hoop onzin over meditatie verteld.
Wat ik voorsta is de algemene westerse manier van meditatie zoals bekend gemaakt door Jon Kabat-Zinn. Je kan er echter allerlei andere concepten aan verbinden zoals je 'ware zelf', je 'innerlijke god(in)' of je 'trillingsgetal'. Er wordt aardig wat gekoeterwaald op internet en lang niet alles is even betrouwbaar. Zoek je hulp bij meditatie? Zoek dan een leraar die neutraal is. Of juist één die bij je eigen geloof past, als je dat hebt. Laat je in geen geval betrekken bij religieuze of spirituele verhalen waar je geen band mee hebt. Die zijn niet nodig en soms zijn ze schadelijk.
Daarnaast zijn er nog de soms hysterische verhalen over hoe occult en zelfs satanisch meditatie zou zijn. Dit is volslagen nonsens. Meditatie past binnen (vrijwel) elke levensfilosofie. Als je tot een geloof behoort dat heel belangrijk voor je is, pas je meditatie hier dan op aan. Je hoeft je niet te concentreren op je ademhaling, hoe weinig ik me ook kan voorstellen dat Allah of Jezus hier moeite mee heeft. Kies iets anders. Veel vormen van gebed zijn in feite een vorm van meditatie. Er is minder verschil tussen mensen dan we wel eens denken en alle echt goede ideeën zijn universeel.
Meditatie is praktisch werken
Er is absoluut niks zweverigs aan meditatie. Net zoals je spieren traint kun je ook je hersenen trainen. Het duurt ook ongeveer even lang, trouwens. Meditatie is geen wondermiddel. Waar het op neerkomt is dat we oefenen. Elke dag weer. Een half uur. Een kwartier. Als dat echt niet lukt tien minuten.. wat maar lukt. Daarna gaat het vanzelf makkelijker. Het blijft werken echter. Training.
Meditatie is vrijheid.
We oefenen elke dag weer, met discipline én met mildheid. Is het een dag echt niet gelukt? Jammer dan maar, morgen weer verder. Is het langere tijd blijven liggen? Dan keren we weer terug, blij en trots op onszelf dat we er weer bij zijn. Door zo consequent te oefenen sturen we wel een belangrijke boodschap naar ons brein: wij bepalen hier wat er gebeurt. In plaats van dwang is dit juist bevrijding. Hoe zit dat?
Onze twintig minuten - of hoe lang ook - die we mediteren is compleet voor onszelf. We hoeven dan even helemaal niks anders meer. De afwas kan blijven staan, de stofzuiger ook, we hoeven niet meer te denken aan dat project dat nog geschreven moet worden, de rapporten van de kinderen of de belastingaangifte. We jongleren als het ware ons hele leven door met een flink aantal ballen. Als we mediteren dan parkeren we die ballen voor even ergens. Even zijn we vrij. Lekker toch? Ik ken mensen die mediteren alleen hiervoor, om 'even bij te tanken'.
Onze meditatie leert ons om steeds beter onderscheid te maken tussen het heden en .. wat niet bestaat. Bijna iedereen sjouwt en het verleden en de toekomst met zich mee. Dit is onnodig, storend en kost energie. Door steeds ergens anders te zijn met ons hoofd missen we het heden, het enige moment waarin we echt iets kunnen doen dat helpt. Natuurlijk moeten we soms terugdenken of plannen, daar is niks mis mee. We doen dat dan wel als we dat zelf besluiten.
Onze meditatie leert ons langzamerhand om een verschil te maken tussen ons zelf en wat eromheen gebeurt. Emoties zijn geen feiten. Gedachten zijn geen feiten. Ze komen op in onze geest, hebben hun moment en verdwijnen dan weer. Ze gaan voorbij. We hoeven dus niet gevangen te zitten in ideeën of gevoelens. Ook dat is bevrijding.
Meditatie helpt mensenrede
Er is een ontzettend belangrijk verschil tussen onze kern, ons ik, en wat die kern beleeft en denkt. Dat is moeilijk in woorden uit te leggen en veel makkelijker te ervaren. Meditatie is bij uitstek geschikt om die ervaring op te wekken. Het duurt wel meestal een tijd voor de eerste flakkeringen ervan zich aandienen.
Mildheid, Tegenwoordigheid van Geest, en Volwassen Rede, de drie hoofdconcepten van mensenrede, zijn alle drie veel makkelijker toe te passen als we het onderscheid tussen onze gevoelens en ons zelf echt begrijpen.
Meditatie heeft geen enkel doel.
Het is essentieel het verschil te begrijpen tussen gevolg en doel. Grotere mildheid, emotionele stabiliteit en beter inzicht zijn gebruikelijke gevolgen van (volgehouden) meditatie. Ze mogen echter nooit het doel zijn. Ga nooit mediteren met het doel rustig te worden!
Er bestaat niet zoiets als een slechte sessie. Ons brein heeft ons hele leven doorgemaald en gejaagd. Wat had je dan gedacht dat er zou gebeuren als je een keer gaat zitten met je ogen dicht? Natuurlijk wordt je steeds afgeleid. Dat is volstrekt natuurlijk en normaal. Ga in plaats daarvan gewoon mediteren.
Pak je favoriete oefening op en oefen. Merk je dat je bent afgeleid, keer dan mild maar beslist terug naar de oefening. Die verbreking van concentratie was geen falen, geen mislukking. Dat was gewoon je brein dat doet wat het doet. Wees mild voor je brein, het heeft je toch maar mooi tot hier gebracht. Wat zou jij doen als je voortdurend werd uitgescholden? Doe dat dan ook niet met je brein. Accepteer het, prijs het voor al die moeite. Ga vooral verder met je oefening.
Vrijwel iedereen merkt verbetering op binnen drie maanden. Is het niet tijdens de sessie dan is het wel daarbuiten. Onze skills nemen we namelijk mee. Je concentratie zal verbeteren, ook als je niet met je ogen dicht op een matje zit. Emotie die plotseling opkomt merk je nu ook veel sneller op terwijl je in de keuken staat of op de fiets zit. Is dat even mooi meegenomen?
De sessies zelf hebben alleen gevolgen, nooit een doel.
Je moet volhouden.
Afgezien van Mozart leert niemand in een week of wat briljant piano spelen. Meditatie gaat ook niet vanzelf. Uit onderzoek blijkt dat mensen die dagelijks een half uur besteden binnen enkele maanden echt positief verschil opmerken, in de sessies en in hun leven. Dit gaat tijd kosten. Daar is niets aan te doen.
Doordat het vrijwel iedereen een paar minuten kost om 'er in te komen' gaan de eerste minuten verloren. De laatste minuten zijn meestal ook niet zo best omdat je nog niet zo lang kan volhouden. Werk daarom toe naar sessies van twintig minuten minimaal. Het lijkt mij een aardige duur. Doe het wel in stapjes. Beter kortere sessies dan afhaken.
Breidt je sessies uit met superkorte mindfulness-oefeningen gewoon overdag. Sta eens te wachten voor een verkeerslicht zonder ongeduldig te zijn, te plannen, je zorgen te maken of je te ergeren. Gewoon staan en wachten. Schil eens aardappels met volledige aandacht. Op die manier maak je oefenen leuk en veel minder weer een klus die je af moet hebben.
Er zijn verschillende vormen van meditatie.
De klassieke zittende meditatie - inclusief die moeilijke lotushouding die ik nog steeds niet beheers - is de bekendste maar niet de enige vorm. Yoga is een vorm van meditatie of kan dat tenminste zijn. Je kunt zittend of staand mediteren en zelfs lopend. Je kunt mediteren met je ogen dicht en je aandacht op de ademhaling in je neus. Je kunt mediteren in een weiland met je aandacht op een boom. Probeer eens een wat methoden. Ik zou willen aanraden elke vorm tenminste tien keer goed te oefenen en ze niet zomaar af te wijzen om dat even niks lijkt. Kies vervolgens de vorm die het beste bij je past. Of wissel af en toe.
Meditatie kan gevaarlijk zijn.
Wat ik hier beschrijf is geldig voor mensen zonder psychische aandoeningen en zonder grote emotionele problemen. Zodra de geest even kalmer wordt tijdens de meditatie komt er plotseling van alles boven. Dit kan, vooral voor mensen met depressie of stress- of angststoornissen, heel confronterend zijn. Juist voor hen zijn via het GGZ speciale meditatiecursussen beschikbaar die heel heilzaam kunnen zijn.
Een psychiater of andere behandelaar zal altijd blij zijn met een patiënt die initiatief toont of eigen verantwoordelijkheid voor zijn/haar leven wil nemen. Denk je of weet je psychische problemen te hebben, overleg dan altijd eerst met je behandelaar of meditatie voor jou een goed idee is.
Een extra gevaar vormen sommige leraren en/of organisatie die meditatie aanbieden. Het is in geen geval de bedoeling dat je mentaal afhankelijk wordt van je leraar of je laat dwingen tot dingen die je niet prettig vindt.
Meditatie kent geen oordelen.
Ook als we psychisch en lichamelijk geheel gezond zijn kan meditatie soms sterke gevoelens oproepen. Het is de kunst om er niet over te oordelen. Als je wordt afgeleid door een gevoel van wrok of van verdriet, erken dan dat dit er is. Het is niet goed of slecht. Het is. Verwelkom het gevoel dat er blijkbaar is in je geest en laat het maar gewoon zijn. Bekijk het van binnenaf. Dat gevoel is niet jou, je beleeft het alleen maar. Doe hetzelfde met intense ervaringen van geluk of van tevredenheid. Blijkbaar zijn ze er. Accepteer ze en oordeel niet. Alle gevoelen komen op en gaan weer voorbij. Keer nu terug naar je oefening.
Ik ben niet de wereldkampioen meditatie.
En hoe zou dat ook kunnen? Hoe stel je je dat voor? We houden een wedstrijd en degene die het langst doodstil blijft zitten is de winnaar? Dan zijn er vast stapels monniken die het van me winnen. Belangrijker nog is dat dit geen zin heeft: het is kippenmeditatie. Met dank aan Ajahn Brahm voor de hele slechte grap: als het om lang zitten ging waren alle kippen al lang verlicht.
Het is beter diep te mediteren dan jezelf te forceren lang te blijven zitten. Die diepte komt vanzelf zodra je genoeg los hebt gelaten om het te laten gebeuren.
Niet iedereen kan zomaar leren mediteren.
Het is makkelijk genoeg om boeken te lezen over meditatie of op youtube lessen erover te bekijken. Niet iedereen heeft hier genoeg aan. Een geleide meditatie is dan heel geschikt. De VGZ Mindfulness Coach, beschikbaar voor Android en iPhone, is een heel aardige start voor beginners. Het programma duurt een paar weken en biedt een serie verschillende vormen van oefening aan op een prettig neutrale manier. Ik heb helaas geen Nederlandstalige meditatie-app kunnen vinden die voldoet aan onze eisen van rationaliteit en neutraliteit. (De VGZ app bevat ook iets over chakra's, maar goed.) Als er iemand is die meer weet, meld je alsjeblieft.
Meditatie is midden in het leven staan.
Het is verkeerd om te denken dat mediteren hetzelfde is als je terugtrekken uit het nare leven dat zo vervelend is. In dat geval kom je jezelf nog wel tegen! Meditatie is juist voluit midden in het leven staan en alles wat gebeurt bewust meemaken. Mensen die mediteren zijn dapper genoeg om hun aandacht te richten op wat er in hun geest gebeurt. Niks TV kijken, sporten of naar een club.. nu even geen enkele afleiding meer. Meditatie confronteert je met jezelf. Daarna gebruiken we de skills die we hebben heel praktisch om ons eigen leven te verbeteren en als het even meezit ook dat van anderen.
Ben je het ergens niet mee eens of juist wel? Heb je iets gemist? Meer weten? Schrijf een comment.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten