Twee soorten vrijheid

Wat heb ik hieraan? Hoe word ik er beter van? Bijna iedereen stelt deze vraag bij ongeveer alles wat we tegen het lijf lopen. Als we het niet doen dan weten we het antwoord al of we denken het te weten in elk geval. Ik denk dat het goede vragen zijn. Waarom er flauw over doen? Om erop vooruit te gaan moeten we wel iets doen: de juiste vragen stellen!

Vandaag wil ik het hebben over vrijheid, vooral omdat de onduidelijkheid erover miljoenen mensen pijn doet en serieuze schade aandoet. We zijn met z'n allen verliefd op 'vrij zijn', op vrijheid hebben. Vrijheid is zo ongeveer het belangrijkste. Meerdere grote debatten in de samenleving, waaronder het huidige debat over discriminatie en religie, gaan eigenlijk over de vrijheid van de een die botst met de ander.

FREEDOM!!!!!


Weten we tijdens al die gesprekken, al die debatten en ruzies, eigenlijk wat we bedoelen? Wat houdt vrijheid in? Welke vrijheid zoeken we precies?

Er zijn verschillende soorten vrijheid. Ik bespreek de twee belangrijkste.

vrijheid van handelen

Dit is de bekende vorm. Niemand houdt ons tegen als we perfect vrij zijn op deze manier. We kunnen alles doen wat we willen en natuurlijk hoeven we niks te doen waar we geen zin in hebben. Het is die vrijheid waar Willam Wallace het over had. Hij en z'n makkers werden overheerst door de Engelsen en hadden ruim onvoldoende vrijheid van handelen. (Het bijbehorende geweld vonden ze vast ook niet prettig.)

Het is duidelijk dat het fijn is om vrij te zijn en we snappen ook allemaal waarom dit niet absoluut kan zijn. Om te beginnen houden we natuurwetten ons tegen: van alles is domweg onmogelijk. We snappen dat onze wensen niet altijd uitkomen. Het is gezond om dit in de gaten te houden! Wat dichter bij huis zijn er ook nog andere mensen die ook vrij willen zijn. Als we niet beperkt worden dan komen we snel in conflict met die anderen. Vrijheid van handelen heeft dit soort conflicten standaard ingebouwd.

vrijheid van zorgen

Dit is een veel minder bekende vorm van vrijheid maar we kennen het gevoel ervan allemaal. De politie kun je het beste ontlopen door je aan de wet te houden. Weer een stapel zorgen minder! Als we met het OV reizen dan neemt een ander beslissingen voor ons over de exacte route. We hoeven ons alleen geen zorgen te maken over wat de route is. Als we zelf aan het verkeer deelnemen dan is er de Wegenverkeerswet 1994 die ons een enorm aantal beperkingen en geboden oplegt. De wet is enorm en alleen de basis kennen is teveel moeite voor veel mensen. Wat je echter terugkrijgt is veiligheid en rust.

Hoewel je goed moet blijven opletten, gaan miljoenen Nederlanders elke dag de weg op met een gigantisch lage kans (die keer) een ongeluk te krijgen. We hoeven ons geen zorgen te maken. Doordat je geen boetes krijgt heb je minder financiële zorgen en kun je meer uitmaken wat je met je geld doet.

echte vrijheid

Welke soort vrijheid is prettiger? Welke is beter voor ons? Hangt dat maar af van de omstandigheden? Van hoe we in elkaar zitten als mens? Er valt gelukkig wel iets algemeens over te zeggen.

Terwijl je vrijheid van handelen alleen maar bestaat als je steeds keuzes blijft maken, is vrijheid van zorgen er constant voor je. 

Vrij zijn betekent dat je mag doen wat je wilt maar het betekent ook dat de gevolgen voor jou zijn. Vrij zijn betekent ook dat je je mening mag geven maar wie alleen let op zijn vrijheid van handelen die moet steeds maar weer een mening ophoesten, elke keer dat erom gevraagd wordt. Veel mensen geven zelfs hun mening ongevraagd, zo vast zitten ze in dit patroon. En wat is die mening waard? Niet meer dan de bewijzen die je ervoor hebt. Je zult het dus constant met anderen oneens zijn. Die moet je weer antwoord geven want jij bent vrij en je hebt recht op je mening, toch?

Je kunt het ook laten gaan. mensenrede staat voor een diep respect voor de werkelijkheid. Niet onze mening is belangrijk maar wat waar is. Dat weten we lang niet altijd maar dat geeft niks; dan hebben we gewoon geen mening. Probeer het eens, het is een ontzagwekkende bevrijding om niet meer te hoeven vechten tegen de wereld en de mensen. Wie zou jou trouwens verplichten overal iets van te vinden?

Je kunt verder gaan. Ook als je alleen bent zit je vol met overtuigingen, meningen en vastgeroeste ideeën. Kloppen die wel? Controleer ze eens en als ze niet overeenkomen met de werkelijkheid... laat ze gaan. [Lees hierover meer bij Wat betekent Volwassen Rede?] Dat is behoorlijk wat werk en het kan confronterend zijn maar de winst is ook gigantisch: echte vrijheid, vrijheid van zorgen. Je hoeft niet meer te vechten dag in dag uit.

stoppen met vechten

We vechten allemaal continu kleine oorlogjes uit in onze eigen geest. Steeds weer lopen we tegen muren aan omdat het anders ging dan we verwacht hadden of dan we wilden. We noemen het frustratie, jaloezie en zo voort. Onze vrijheid van handelen botst automatisch een keer met die van anderen. Laat dit gaan. Stapje voor stapje. Je wint de rustgevende vrijheid van zorgen en je houdt sloten energie over om dingen te gaan doen, om succes te gaan hebben!


  • zoek vooral je vrijheid van zorgen
  • ben je geen expert, heb dan gewoon geen mening
  • tegenslag? vraag jezelf wat je verkeerd ingeschat hebt
  • accepteer beperkingen als de voorwaarde voor jouw vrijheid van zorgen
  • zoek actief de fouten die je maakt en laat ze gaan

Wil dit zeggen dat we nooit moeten werken om vooruit te komen of onszelf te verbeteren? Nee, natuurlijk niet. Soms moet dat. Als je jezelf hebt bevrijd van aangekoekte frustratie en verkeerde denkbeelden dan ben je veel effectiever en bereik je sneller je doel. Op die manier versterkt vrijheid van zorgen je vrijheid van handelen.

Geen opmerkingen:

Een reactie posten